Veldgids zeereep: Nestzwammetjes (Cyathus en Crucibulum)
In de zeereep (witte duinen) komen twee soorten nestzwammetjes voor: Mestnest-zwammetje en Bleek nestzwammetje. Laatstgenoemde soort komt ook in de grijze duinen voor en is de meest algemene van de twee soorten, ook in de zeereep. Op plekken met ophoping van grof strooisel, op rottend hout en op houtsnipperpaden worden ook Geel nestzwammetje en Gestreept nestzwammetje gevonden. Ze zijn voor de volledigheid opgenomen in de sleutel, maar worden verder niet besproken.
Sleutel tot de nestzwammetjes in Nederland
1a Vruchtlichaam een kelk (“frietzak”, trechter), aan de basis veel smaller dan aan de top, vaak met een wijd uitlopende rand. Eitjes grijs tot zwart ➜ 2
1b Vruchtlichaam een geel tonnetje, 6-9 mm hoog en 5-7 mm breed, aan de basis ongeveer even breed als aan de top. Eitjes licht gekleurd, bleekgeel tot lichtgrijs. In de het vilt aan de buitenzijde van het tonnetje en in de wand van de eitjes zijn sterk vertakte, stekelige hyfen aanwezig. Sporen 8-11 x 4-5 µm
Geel nestzwammetje, Crucibulum crucibuliforme
2a Eitjes gitzwart. Sporen subglobose tot breed elliptisch, 20-35x20-25 µm. Buitenzijde van de kelk (bij niet al te verweerde exemplaren) grof wollig viltig, (goud)bruin
1. Mestnestzwammetje, Cyathus stercoreus
2b Eitjes grijs. Sporen elliptisch, maximaal 10 µm breed ➜ 3
3a Binnenzijde van de kelk scherp gevoord. Buitenzijde van de kelk grof wollig viltig. Sporen 16-22 x 7-10 µm
Gestreept nestzwammetje, Cyathus striatus
3b Binnenzijde van de kelk glad, het naar buiten gebogen bovenste deel vaak golvend geplooid (costaat). Buitenzijde van de kelk kort aanliggend behaard, grijs of bruingrijs. Sporen 8-13 x 5-8 µm
2. Bleek nestzwammetje, Cyathus olla
Soortbeschrijvingen en afbeeldingen
1. Mestnestzwammetje, Cyathus stercoreus
Foto: Henk Remijn
Foto: Hans Adema
Literatuur: Knudsen & Vesterholt, Funga Nordica 2: 617; Eyssartier & Roux, Guide Champignons: 1052; Læssøe & Petersen, Fungi Temperate Europe 2: 1221.
Beschrijving: Vruchtlichaam (slank) kelkvormig, 5-15(-20) x 4-8 mm; buitenzijde aanvankelijk grof wollig viltig, later kaal wordend, goud tot donkerbruin; binnenzijde glad en grijs; kelk aanvankelijk afgesloten door een wit vlies. Eitjes linzenvormig, 1,5-2 mm, gitzwart, vaak meer dan 10. Sporen subglobose tot breed elliptisch, 20-35x20-25 µm.
Habitat en verspreiding: In de zeereep op dode resten van stengels en blad van Helm, vaak schijnbaar terrestrisch (op begraven plantendelen). Wijdverspreid langs de hele kust, maar zeer zeldzaam of weinig waargenomen. Elders in het land verspreid voorkomend, op vezelrijke mest en op plantaardige resten.
Hoewel de Nederlandse naam anders doet vermoeden, is Mestnestzwammetje een typische paddenstoel voor de zeereep, waar hij groeit op dode resten, stengels en blad van Helm. Een dankzij de zwarte peridiolen goed te herkennen soort. Alle andere nestzwammetjes hebben veel lichter gekleurde peridiolen (grauwwit tot licht grauwbruin of iets gelig). In de zeereep komt Bleek nestzwammetje vrij algemeen voor, dus is het is belangrijk om goed naar de kenmerken te kijken. Bij twijfel geven de sporenmaten direct uitsluitsel.
2. Bleek nestzwammetje, Cyathus olla
.jpg)
Foto: Cora van der Plaats
%20LJ.jpg)
Foto: Leo Jalink
Literatuur: Dam & Kuyper, Veldgids 2: 129; Eyssartier & Roux, Guide Champignons: 1052; Knudsen & Vesterholt, Funga Nordica 2: 617; Læssøe & Petersen, Fungi Temperate Europe 2: 1221.
Beschrijving: Vruchtlichaam kelkvormig, aan de bovenzijde sterk uitgebogen, 10-20 x 8-10(-15) mm; buitenzijde kort aanliggend behaard of kaal, grijs of bruingrijs; binnenzijde glad en grijs, bij de rand vaak golvend geplooid (costaat); kelk aanvankelijk afgesloten door een wit vlies. Eitjes linzenvormig, 2-3 mm, grijs. Sporen elliptisch, 8-13 x 5-8 µm.
Habitat en verspreiding: Op plantenresten (in de zeereep onder andere Helm), ook schijnbaar terrestrisch. Vrij algemeen en wijdverspreid in witte en grijze duinen langs de hele kust; ook elders in Nederland algemeen.
Voor verschil met Mestnestzwammetje, zie bij die soort.