Paddenstoelenreservaten

Wasplaten zijn paddenstoelen met meest felle kleuren, zoals rood, geel en groen. Door hun sprekende kleuren en hun veeleisendheid wat betreft het milieu worden ze wel de orchideeën onder de paddenstoelen genoemd. Veel soorten zijn gebonden aan schrale kamgrasweiden met een ononderbroken grasland beheer. Door gewijzigd agrarisch beheer zijn dit soort graslanden zeer zeldzaam geworden en daarmee ook de kenmerkende paddenstoelen die hier thuis horen. Dankzij een eigenzinnige houding van sommige boeren zijn in ons land hier en daar nog enkele van dit soort graslanden gespaard gebleven. Een van de mooiste voorbeelden daarvan ligt langs het riviertje de Tjonger. Enkele jaren geleden ontdekten twee Friese paddenstoelenliefhebbers hier de grote rijkdom aan wasplaten.

De Rotstergaaster Wallen wordt al eeuwenlang als grasland beheerd en het oorspronkelijk reliëf van kopjes en laagtes is nog helemaal in tact. Dit oude, afgelegen en fraai behouden cultuurlandschap kent een grote variatie aan biotopen: hooiweiden, schraallanden, houtwallen, evenals enkele poelen en kleine bosjes. De hoogteverschillen in dit gebied zijn ontstaan door een afwisseling van rivierduintjes en vroegere rivierlopen. De bodemopbouw is divers met veen, zand en ondiep aanwezig keileem. Als vegetatie komt er onder meer dotterbloemgrasland, blauwgrasland en heischraal grasland voor.

Van de Rotstergaaster Wallen was al langer bekend dat er bijzondere plantensoorten voorkomen, zoals Bleke zegge, Vlozegge en Klokjesgentiaan. Sinds een paar jaren weten we dat het ook voor paddenstoelen een heel rijk gebied is. Met in totaal 25 soorten wasplaten - waaronder enkele internationaal uiterst zeldzame en kritische soorten – is dit veruit het soortenrijkste terrein van Nederland. Voorbeelden van zeldzame en bedreigde wasplaatsoorten zijn de Rozerode wasplaat, de Klaprooswasplaat en de Gele wasplaat. De Rozerode wasplaat staat in veel Europese landen op de Rode lijst en de Rotstergaaster Wallen is het enige gebied in Nederland waar hij voorkomt. De Klaprooswasplaat groeit uitsluitend in graslanden die minimaal zestig jaar oud zijn en in die tijd nooit geploegd zijn of met (kunst)mest zijn behandeld.

Voor het behoud van de bijzondere paddenstoelenflora is voortzetting van het beheer als niet-bemeste weide of hooiland gewenst. Staatsbosbeheer voert hier al sinds enkele decennia een beheer uit dat zowel voor de bijzondere planten als de wasplaten gunstig is. Het deel van het natuurgebied dat als wasplatenreservaat is aangewezen, is ruim 50 ha groot. Door de afgelegen ligging en de kwetsbaarheid van het gebied zal het niet vrij toegankelijk zijn. Wel zullen er in het paddenstoelen-seizoen enkele excursies georganiseerd worden.

Om na jaren nog te weten wat er precies is afgesproken, zal er tussen Staatsbosbeheer en de Nederlandse Mycologische Vereniging een overeenkomst worden getekend. Hierin zal onder meer staan dat SBB eigenaar blijft van het gebied maar zich bewust is van de grote waarde die het heeft voor wasplaten en andere bijzondere graslandpaddenstoelen en zich zal inspannen om het zo optimaal mogelijk te beheren. De NMV zal zorgen voor wetenschappelijke begeleiding van de monitoring en beheer van het gebied. Leden van de NMV zullen minimaal een maal per jaar het terrein inventariseren en SBB een lijst van waargenomen soorten overhandigen, eventueel voorzien van beheeradviezen.

Klaprooswasplaat (Hygrocybe splendidissima)

Tekst en foto's: Rob Chrispijn