Zwartwordende wasplaat, paddenstoel van het jaar 2023
Wasplaten worden wel gezien als de orchideeën onder de paddenstoelen. Hun aanwezigheid in schrale graslanden, bermen en andere habitats is dan ook een belangrijke graadmeter voor een goede natuurkwaliteit en een indicatie voor goed natuurbeheer. Samen met Knotszwammen (Clavariopsis s.l.), Aardtongen (Geoglossum s.l.)en Staalstelen (Entoloma spp.) maken zij deel uit van zogenaamde wasplaatgraslanden. Een van de algemeenste wasplaten is de Zwartwordende wasplaat (Hygrocybe conica). De Zwartwordende wasplaat wordt niet alleen in natuurgraslanden gevonden, maar ook bijvoorbeeld in bermen en op dijken. Juist nu er een beleid is (bijvoorbeeld door gemeenten en waterschappen) om meer aan natuurontwikkeling te doen door middel van verschraling van bijvoorbeeld bermen, dijken en gazons, is het interessant om na te gaan waar de Zwartwordende wasplaat wordt gevonden. Ook zien we dat pariculieren hun gazon verschralen door het niet meer te bemesten.
In 2022 was de Vliegenzwam de paddenstoel van het jaar. Meer dan 40,000 waarnemingen zijn in 2022 op waarneming.nl van deze paddenstoel vastgelegd! Ook in 2023 wil de NMV ook weer het publiek betrekken bij het doen van waarnemingen van de paddenstoel van het jaar. In die zin is de Zwartwordende wasplaat een mooie symboolsoort om het publiek te vragen om naar schrale bermen, graslandjes, dijken etc. te gaan kijken, of er wasplaten voorkomen en deze door te geven op bijvoorbeeld waarneming.nl. Vergelijkbaar met het Vliegenzwamproject zal er een publiciteitscampagne gestart worden met bijvoorbeeld mededelingen op Nature Today om waarnemingen van de Zwartwordende wasplaat vast te leggen.
De Zwartwordende wasplaat is redelijk algemeen en goed herkenbaar. Wel kan in de duinen nog een andere zwartwordende wasplaat voorkomen: de Duinwasplaat (Hygrocybe conicoides). Hierbij is de zwartverkleuring langzaam en onvolledig. De 'echte' Zwartwordende wasplaat verkleurt veel sneller en wordt uiteindelijk volledig zwart. De Duinwasplaat heeft verder een drogere hoed en plaatjes met sterke rood of oranjetinten en is hierdoor in het algemeen goed te onderscheiden van de Zwartwordende wasplaat. Deze laatste soort heeft blekere, geelwitachtige plaatjes en een iets kleverige hoed. De Zwartwordende wasplaat komt ook voor in drie variëteiten. Het gaat om H. conica var. chloroides (Gele zwartwordende wasplaat), H. conica var. conica (Gewone zwartwordende wasplaat) en H. conica var. conicopalustris (Gestreepte zwartwordende wasplaat).
Naast de oproep om waarnemingen van de paddenstoel van het jaar 2023 door te geven, is het ook interessant om het publiek bewust te maken over wasplaten in het algemeen. Het zijn indicatorsoorten voor voedselarme, permanente graslanden die weinig verstoord worden. Juist nu ook de stikstofdepositie zo`n hot item is, is het goed om mensen kennis te laten nemen van wasplaten als indicatorsoort. Een van de meest voorkomende wasplaten, die verschijnt bij beginnende verschraling, is de Zwartwordende wasplaat. Ook Sneeuwzwammetje (H. virginea) en Hooilandwasplaat (H. glutinipes) zijn soorten die je regelmatig tegen kan komen. Op zuurdere bodems zal je eerder het Gewoon vuurzwammetje (H. miniata) zien. Papegaaizwammetje (H. psittacina) wijst eerder op zwaardere bodems.
Het zou mooi zijn als we als NMV ook in 2023 het publiek en de media bereiken om op zoek te gaan naar de paddenstoel van het jaar!
Lees ook het Natuurbericht van 18 oktober 2023
Foto's: Jan Knuiman (l) en Henk Huijser (r)